Όταν μιά πολιτεία νοσεί, θα πρέπει να είναι αιτία η νόσος της ψυχής της. Δηλαδή το σύνολο της κοινωνίας της.
Αυτή η πλατωνική άποψη, αμφισβητήσιμη δεν μπορεί να είναι. Αντανάκλαση μιάς τέτοιας διαπίστωσης, μπορεί ακόμα να είναι κι ο ανθρώπινος ψυχισμός. Ειδικότερα, όταν σε συνεχή διαταραχή ευρίσκεται. Το σώμα τότε, δεν γίνεται να μην αρχίσει σιγά, σιγά να καταρρέει κάτω από το επώδυνο αυτό βάρος. Η ολοκληρωτική εξόντωση του είναι ζήτημα χρόνου. Η αναζήτηση αντιστασιακών μηχανισμών που θα βοηθήσουν στην αντιμετώπιση ενός τέτοιου προβλήματος, είναι τα λυτρωτικά όπλα πραγματικής σωτηρίας.
Η επιθυμητή λοιπόν εμφάνιση, αξιόπιστων, ανακουφιστικών διαβεβαιώσεων, απέναντι σε υπαρκτά προβλήματα ή ακόμα φόβων, κρίσεων πανικού, έστω υπερβολικών ή παράλογων, είναι τόσο απαραίτητη όπως το νερό και το οξυγόνο.
Η διασφάλιση – στην προκειμένη περίπτωση – της ψυχικής γαλήνης, ηρεμίας, σιγουριάς, είναι τα ζητούμενα, σύμφωνα και με τον Επίκουρο.
Όλα αυτά, θα μπορούσε να τα εξασφαλίσει στους πολίτες της, όχι μιά πολιτική με συστήματα ολιγαρχικά ή δημοκρατικά που δεν οδηγούν σ’ ένα δρόμο διάφανο από ομορφιά, ελπίδα, ομαλότητα. Αλλά – κατά τον Πλάτωνα – η ύπαρξη μιάς ανώτερης παιδείας. Μιά πολιτική που οι ηγέτες της θα έχουν βαθειά φιλοσοφική διάθεση και γνώση. Μιά ηγεσία αρίστων!
Σε μιά τέτοια λοιπόν χώρα η ύπαρξη της δικαιοσύνης θα πρέπει να προέχει. Είναι αυτή που με την αντικειμενική, δίκαια, ανθρώπινη κρίση της, θα συμβάλλει αποτελεσματικά στην προστασία, ευημερία και ασφάλεια των πολιτών. Ειδικότερα σαν μεριμνά, ώστε να μη βλάπτει ο άνθρωπος τον συνάνθρωπο του. Άρα, αυτό, είναι ακόμα ένα σκαλοπάτι που ανεβάζει προς την πολυπόθητη ευτυχία. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα και τον Επίκουρο πάλι. Έχουν βέβαια, διαφορές μεταξύ τους οι δύο κορυφαίοι φιλόσοφοι σε αρκετά θέματα, όπως στο περί “αθανασίας της ψυχής” για παράδειγμα. Εδώ όμως, βλέπουμε να υπάρχει μιά σύγκλιση απόψεων, όπως, ότι ο άνθρωπος πρέπει να μεριμνά για την ευτυχία του. Μιά ευτυχία όμως, έξω από ανταγωνισμούς, κοινωνική προβολή, πλούτο, απληστία.
Θα πει κανείς διαβάζοντας τούτες τις γραμμές, πώς δεν κομίζεται κάτι νέο. Όμως η αλήθεια είναι, οι διαπιστώσεις αυτές από τα βάθη χιλιάδων χρόνων – ειδικά σ’ αυτό το σημερινό, επιβαλλόμενο “γίγνεσθαι” – δεν παύουν να διατηρούν την επικαιρότητα τους. Η δε εφαρμογή τους είναι απαραίτητη όσο πότε. Και δεν υπάρχει άλλη λύση από την φιλοσόφηση των πραγμάτων εκείνων που θα συμβάλλουν στην – όσο γίνεται περισσότερο – αποτελεσματική αντιμετώπιση, των όποιων ως τώρα αρνητικών καταστάσεων, σαν τις ασθένειες του αλόγιστου πλουτισμού και της απληστίας. Ισως, τότε, η γαλήνη της ψυχής με την ευτυχία και πρόοδο πάψουν να θεωρούνται χίμαιρα. Κατά τον Επίκουρο και τον Πλάτωνα πάλι.
ΚΩΣΤΑΣ ΛΙΑΚΟΣ
Συγγραφέας, μέλος ΕΕΛ
